Türkiye'de yabancıların çalışma izni alması, hem işverenler hem de yabancı çalışanlar için belirli kriterlerin karşılanmasını gerektirir. Bu rehberde, istihdam, mali yeterlilik, ücret ve istisnalar gibi ana başlıklar altında yabancı çalışma izni kriterlerini detaylı bir şekilde ele alacağız. Amacımız, herkesin rahatça anlayabileceği bir dil kullanarak, süreci sizin için kolaylaştırmaktır.

1. İstihdam Kriteri

1.1. Beş Türk Vatandaşı İstihdamı

Genel Kural: Bilanço esasına tabi işyerlerinde, her bir yabancı çalışan için en az beş Türk vatandaşı istihdam edilmelidir.
Amaç: Türkiye'de istihdamın artırılması ve işsizliğin azaltılması hedeflenmektedir.

1.2. Yüksek Satış Hacmine Sahip İşyerleri

İstisna: Son yıl net satış tutarı 50 milyon TL veya daha fazla olan işyerleri, beş yabancıya kadar olan çalışma izni başvurularında istihdam kriterinden muaftır.
Avantajı: Büyük ölçekli işletmelerin yabancı uzmanları daha kolay istihdam etmesi sağlanır.

2. Mali Yeterlilik Kriteri

2.1. Yeni Kurulan İşyerleri

Sermaye Şartı: Ödenmiş sermayenin en az 500.000 TL olması gerekmektedir.
Neden Önemli?: İşyerinin finansal istikrarını ve sürdürülebilirliğini gösterir.

2.2. Faaliyette Olan İşyerleri

Aşağıdaki şartlardan en az birinin sağlanması yeterlidir:

Ödenmiş Sermaye: En az 500.000 TL
Net Satışlar: En az 8 milyon TL
İhracat Tutarı: En az 150.000 ABD Doları

2.3. Adi Ortaklıklar

Şart: Ortaklardan en az birinin yukarıdaki mali kriterleri karşılaması gerekmektedir.

3. Ücret Kriteri

Yabancı çalışanlara ödenecek ücretler, asgari ücretin belirli katları şeklinde olmalıdır:

Üst Düzey Yöneticiler ve Pilotlar: Asgari ücretin 5 katı
Mühendis ve Mimarlar: Asgari ücretin 4 katı
Diğer Yöneticiler: Asgari ücretin 3 katı
Uzmanlık ve Ustalık Gerektiren İşler: Asgari ücretin 2 katı
Ev Hizmetleri ve Diğer İşler: Asgari ücret düzeyi

Not: Bu kriterler, yabancı çalışanların adil ve standartlara uygun bir ücret almasını sağlar.

4. İstihdam ve Mali Yeterlilik Kriteri İstisnası

Uzun Süreli İkamet Eden Yabancılar:
- Son beş yılda en az üç yıl yasal olarak Türkiye'de ikamet eden yabancılar için, en fazla üç yabancı ile sınırlı olmak üzere, istihdam ve mali yeterlilik kriterleri uygulanmaz.
Şartlar:
- Bu yabancıların sayısı, aynı işyerinde çalışan Türk vatandaşı sayısını geçemez.

5. Sektörel Özel Değerlendirme Kriterleri

5.1. Bilişim Sektörü

İstisna: Yazılım geliştirme uzmanlığı, veri tabanı uzmanlığı gibi uzmanlık gerektiren pozisyonlar için istihdam ve mali yeterlilik kriterleri uygulanmaz.
Kapsam:
- Bilişim Sektöründe Faaliyet Gösteren İşyerleri: Sınırsız sayıda yabancı istihdam edebilir.
- Diğer Sektörler: En fazla iki yabancı ile sınırlıdır.

5.2. Eğitim Sektörü

Ön İzin Zorunluluğu:
- Milli Eğitim Bakanlığı veya YÖK'ten ön izin alınmalıdır.
Kriterler:
- Yükseköğretim Kurumları: Ücret ve istihdam kriterleri uygulanmaz.
- Diğer Eğitim Kurumları: İstihdam ve mali yeterlilik kriterleri uygulanmaz.

5.3. Ev Hizmetleri Sektörü

Kapsam: Yabancılar, çocuk, engelli veya yaşlı bakımı ile hasta refakati işlerinde çalışabilir.
Başvuru Yapabilecek Kişiler:
- Bakımı yapılacak kişinin kendisi veya birinci ve ikinci derece yakınları.
Değerlendirme Kriterleri:

Bakımı yapılacak kişinin sağlık durumu ve yaşı.

Yabancının eğitimi, mesleki tecrübesi ve Türkçe dil bilgisi

5.4. Sağlık Sektörü

Ön İzin:
- Sağlık Bakanlığı'ndan ön izin alınması zorunludur.
Kamu Kurumları:
- İstihdam, ücret ve mali yeterlilik kriterleri uygulanmaz.

5.5. Turizm Sektörü

İstisna:
- Turizm işletmelerinde uzmanlık ve ustalık gerektiren işlerde çalışacak yabancılar için, en az on Türk vatandaşı çalıştırılması halinde istihdam kriteri uygulanmaz.
Kapsam:
- Masör, masöz, SPA terapisti gibi pozisyonlar.

6. Şirket Ortağı Yabancılar İçin Kriterler

Sermaye Şartı:
- Ödenmiş sermayenin en az 500.000 TL olması.
- Yabancının sermaye tutarının en az 500.000 TL ve ortaklık payının en az %20 olması.
İstihdam Şartı:
- İşyerinde en az beş Türk vatandaşı istihdam edilmelidir.
- İlk çalışma izni süresinin yedinci ayından itibaren bu şart aranır.
Yüksek Sermayeli Ortaklar:
- 100.000 ABD Doları ve üzerinde sermaye payı olan yabancılar için istihdam ve mali yeterlilik kriterleri uygulanmaz.

7. Değerlendirme Kriterlerinden Muaf Olan Yabancılar

Kimler Muaf?
- Anne, baba veya çocuğu Türk vatandaşı olan yabancılar.
- Uzun dönem ikamet izni verilmiş yabancılar.
- En az üç yıl süreyle Türk vatandaşı ile evli olanlar.
- Türk soylu yabancılar.
- Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti vatandaşları.
Şart:
- Durumlarını resmi belgelerle kanıtlamaları gerekmektedir.

8. Geçiş Hükümleri ve Yürürlük Tarihleri

Yeni Kriterlerin Yürürlüğe Girişi:
- İstihdam ve Ücret Kriterleri: 1 Ekim 2024
- Mali Yeterlilik Kriterleri: 1 Ocak 2025
Geçiş Süreci:
- 1 Ocak 2025 tarihine kadar eski mali yeterlilik kriterleri geçerli olacaktır.

Eski Mali Yeterlilik Kriterleri (1 Ocak 2025'e Kadar)

Ödenmiş Sermaye: En az 100.000 TL
Brüt Satışlar: En az 800.000 TL
İhracat Tutarı: En az 150.000 ABD Doları
Şirket Ortağı Yabancının Sermaye Tutarı: En az 40.000 TL

9. Sonuç ve Öneriler

Türkiye'de yabancı çalışma izni almak, belirli kriterlerin karşılanmasını gerektiren bir süreçtir. Bu rehberde, bu kriterleri detaylı ve anlaşılır bir şekilde açıklamaya çalıştık.

Öneriler:

Profesyonel Destek Alın: Başvuru sürecinde uzman danışmanlık firmalarından yardım alabilirsiniz.
Güncel Mevzuatı Takip Edin: Resmi kurumların web sitelerini ve duyurularını düzenli olarak kontrol edin.
Belgelerinizi Eksiksiz Hazırlayın: Başvurunuzun kabul edilmesi için gerekli tüm belgeleri doğru ve eksiksiz bir şekilde hazırlayın.